Powszechnym standardem w umowach jest zawieranie postanowień dotyczących kar umownych. Kary umowne mają zabezpieczać każdą ze stron umowy na wypadek m.in. braku wykonania świadczenia przez drugą ze stron, zaistnienia opóźnienia itp. Ważne, żeby pamiętać, że kara umowna nie może dotyczyć świadczenia pieniężnego, tj. nie może być zastrzeżona na wypadek braku zapłaty w terminie – wtedy przysługują nam odsetki.
Ok, mamy wpisaną karę umowną w umowie i możemy ją nałożyć – jak to zrobić? Wystawiamy fakturę VAT?
Charakter prawny kary umownej
Nasze przemyślenia należy rozpocząć od zastanowienia się nad charakterem jaki ma kara umowna, bo to ustalenie będzie miało kluczowe znaczenie później. Zatem, kara umowna jest formą umownego odszkodowania za niedopełnienie obowiązków umownych przez jedną ze stron umowy. Kara umowna ma naprawić np.: szkodę jaka powstała w związku z tym, że remont trwał miesiąc dłużej niż przewidziano to w umowie.
Naliczenie kary umownej nie wiąże się z ekwiwalentnością świadczeń. Oznacza to, że naliczając karę umowną, nie musimy świadczyć nic na rzecz drugiej strony umowy.
Faktura VAT, a kara umowna
Wiemy już, że kara umowna ma charakter odszkodowawczy i nie występuje tutaj ekwiwalentność świadczeń. Jednak kara umowna jest związana z jakąś konkretną umową, na podstawie, której zazwyczaj jest wystawiana faktura VAT.
Czy w takim wypadku kara umowna również podlega opodatkowaniu VAT?
Nie – kara umowna nie będzie podlegała opodatkowaniu VATem, dlatego nie będzie tutaj podstawy do wystawienia faktury VAT.
Ustawa o podatku od towarów i usług wskazuje katalog towarów i usług, które podlegają opodatkowaniu VATem. Nie ma w nim wskazanych kar umownych ani innych roszczeń o charakterze odszkodowawczym.
Jak nie faktura, to co?
Naliczenie kary umownej następuje najczęściej w formie noty obciążeniowej. Dokument taki jest podobny do faktury VAT – zawiera najczęściej dane kontrahentów, opis z czego konkretna pozycja (kara umowna) wynika, kwotę, termin zapłaty oraz dane do płatności.
Nota obciążeniowa jest dobrym rozwiązaniem dla kontrahenta naliczającego karę umowną – nie powoduje ona powstania przychodu w momencie jej wystawienia. Oznacza to, że ewentualny przychód należy rozpoznać dopiero w momencie faktycznej zapłaty kary umownej.
Generalnie jest to pozytywne rozwiązanie – często kary umowne nie są płacone dobrowolnie i trzeba ich dochodzić przed sądem. Dodatkowo kontrahent ma możliwość wnoszenia o miarkowanie kary umownej, co może mieć wpływ na wysokość ostatecznie zapłaconej kary umownej.
Podsumowanie
Kary umowne jako forma odszkodowania za nierzetelność kontrahenta mają charakter odszkodowawczy, zatem nie podlegają opodatkowaniu VATem. W przypadku, gdy któraś ze stron zamierza naliczyć karę umowną – powinna wystawić notę obciążeniową.
__________
Prowadzisz przedsiębiorstwo i masz problem prawny lub podatkowy? Potrzebujesz obsługi prawnej lub podatkowej?
Zapraszam do kontaktu z Kancelarią Radcy Prawnego i Doradcy Podatkowego we Wrocławiu. Kancelaria świadczy na rzecz swoich Klientów usługi prawne, podatkowe oraz bieżącą obsługę prawną.
Telefon/WhatsApp: 880 499 811
Email: michal@zasada-m.pl
Podstawa prawna:
- Art. 483 kodeksu cywilnego,
- Art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług.
Stan prawny na dzień 1 lipca 2024 r.